Όταν οι στρατιώτες βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση χάνουν την αίσθηση του φόβου
Σουν Τσου, Η Τέχνη του πολέμου

Δεν γνωρίζω αν η σύλληψη του Κ. Βαξεβάνη είχε και άλλα, ταπεινότερα κίνητρα. Πιστεύω όμως ότι το μήνυμα του φόβου δεν πέρασε στην κοινωνία με αυτή την σύλληψη. Αυτό που οι περισσότεροι κατάλαβαν ήταν ότι υπάρχει ατιμωρησία για τους «από πάνω» και προσπάθεια φίμωσης σε όποιον τους πάει έστω και λίγο κόντρα.

Δεν δημιούργησε φόβο, αλλά οργή, ακόμη περισσότερη οργή. Η απειλή, αντίθετα, ήταν σαφής (και άμεση) για την Αριστερά, τη μικροαστική διανόηση και, βέβαια, για όποιον δημοσιογράφο δεν εντάσσεται στην κακόφωνη χορωδία των υμνητών του Μνημονίου.

Τα σημάδια όλο και πληθαίνουν: προσωπικές απειλές χέρι χέρι με τις φασιστικές επιθέσεις, βασανιστήρια στη ΓΑΔΑ και απολύσεις ανεπιθύμητων δημοσιογράφων, προληπτικές προσαγωγές υπόπτων ακόμη και από τα σπίτια τους και σύλληψη δημοσιογράφου για την δημοσιοποίηση της λίστας Λαγκάρντ. Ακόμη και η κατηγορία για «διάδοση ψευδών ειδήσεων με στόχο την ανατροπή του πολιτεύματος» συνόδευσε την αστυνομοκρατία και την παρουσία ένοπλων φαντάρων στις παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου. Γενική διαπίστωση είναι ότι όλα αυτά γίνονται για τον εκφοβισμό όλης της κοινωνίας, για τη «συμμόρφωση» και πειθάρχησή της εν όψει όχι μόνο των μέτρων που έρχονται, αλλά και της επόμενης μέρας που θα φέρει τη διάλυση κάθε κοινωνικού ιστού.

Μια γενικά σωστή διαπίστωση, όμως, κάθε μήνυμα έχει συγκεκριμένους αποδέκτες: το διαβάζεις στον τρόπο που εκπέμπεται. Θα ακουστεί πολύ αιρετικό, αλλά έχω την αίσθηση ότι το μήνυμα «κάτσετε στα αυγά σας, γιατί δεν το χουμε σε τίποτα να σας τσακίσουμε» έχει περισσότερο ως αποδέκτη την ίδια την (μικροαστική) αριστερά, παρά τη βάση της κοινωνίας. Μια αριστερά που αποτελείται από στρώματα που ακόμα έχουν κάτι να χάσουν, σε μια κοινωνίας που στην πλειονότητά της δεν έχει πλέον τίποτα να χάσει. Παραφράζοντας τον Σουν Τσου, όταν ο λαός βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση, χάνει την αίσθηση του φόβου. Και πράγματι, πολλοί φόβοι έχουν χαθεί –κι ας έχουν δημιουργηθεί άλλοι φόβοι στη θέση τους.

Η ανατομία του φόβου: Όταν η Εφορία σου ζητά χρήματα που δεν έχεις πια, παύεις να φοβάσαι: μαθαίνεις να χρωστάς. Όταν δεν σου φτάνουν τα χρήματα για να εξοφλήσεις το δάνειό σου, παύεις να σκέφτεσαι τι θα γίνει αν δεν πληρώσεις το δάνειο: απλώς δεν το πληρώνεις. Όταν κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή να σε συλλάβουν στο δρόμο ή να σε δείρουν στον Μπαϊρακτάρη, ακόμη κι αν δεν συμμετείχες στην πορεία, τότε παύεις να πιστεύεις ότι θα τη γλιτώσεις όντας «φιλήσυχος πολίτης». Όταν βλέπεις να κυκλοφορούν ατιμώρητοι όλοι αυτοί που ζουν με τον δικό σου ιδρώτα, αλλά να συλλαμβάνονται μανάδες που έκλεψαν γάλα για τα παιδιά τους, τότε συνειδητοποιείς τελειωτικά ότι δεν υπάρχει δικαιοσύνη γύρω σου. Και τότε εξεγείρεσαι…

Οι φόβοι της πλειοψηφίας –προφανώς- δεν έχουν εξαλειφθεί, έχουν μετασχηματιστεί. Φόβος είναι το αν θα έχεις αύριο δουλειά, στέγη και φαί. Φόβος είναι τι θα σημάνει αρρώστια όταν η δημόσια υγεία διαλύεται. Φόβος είναι αν θα έχεις λεφτά να πάρεις φάρμακα. Φόβος για το πώς θα βγάλουμε το χειμώνα χωρίς πετρέλαιο. Κι όσο αυτοί οι (πραγματικοί) φόβοι μεγαλώνουν, τόσο θα μειώνεται ο (τεχνητός) φόβος του τι θα συνέβαινε αν δεν παίρναμε τη δόση. Γιατί η καταστροφή που μάς απειλούσαν ότι θα συμβεί, είναι αυτή που σήμερα συντελείται.

Η ανατομία της νίκης: Ο απελπισμένος στρατιώτης πολεμάει χωρίς φόβο. Γιατί δεν έχει άλλη επιλογή από τη νίκη. Πολεμάει όμως με ένα συγκεκριμένο στόχο, κι αυτή είναι η διαφορά του στρατιώτη από τον απελπισμένο άνεργο στην Ελλάδα του 2012. Ότι ο ασύνταχτος «στρατός» των μισθωτών, των ανέργων, των συνταξιούχων, των νοικοκυρών που δεν φοβούνται πια τις τράπεζες, τους μπάτσους και τη μπότα του ευρώ, δεν έχουν σχηματοποιήσει τη διέξοδό τους, δεν έχουν δώσει σχήμα στη νίκη τους. Αυτό που εμποδίζει σήμερα σήμερα την (υπαρκτή) απελπισία να γίνει δύναμη ανατροπής, δεν είναι ο εντεινόμενες αυταρχισμός, ο «φόβος του κόσμου» και οι «απόπειρες εκτροπής» (σενάρια τα οποία είναι κατεξοχήν αρεστά στην Αριστερά). Η γέφυρα μεταξύ της απελπισίας και της εξέγερσης είναι η διατύπωση του άλλου δρόμου, η ελπίδα ότι έχει να πάει κάπου αν ριχτεί στη μάχη. Στα καθημάς, το τι σημαίνει να ξαναχτίσουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι τη χώρα τους, έξω από το χρέος, το ευρώ και όλες τις ως σήμερα «αναγκαστικές» δεσμεύσεις τους.

Και η ανατομία της ήττας: Ας θυμηθούμε την 5η Μάη 2010: οι νεκροί της Μαρφίν λειτούργησαν παραλυτικά (ως συλλογική ενοχή) κατεξοχήν για την αριστερά και τον αναρχικό χώρο, και όχι για τις δεκάδες χιλιάδες που βρέθηκαν για πρώτη φορά εκείνη τη μέρα στο δρόμο. Από τότε, το ίδιο σκληρό μήνυμα εκπέμπεται συνεχώς, βρίσκοντας τους ίδιους ακριβώς αποδέκτες.

Είναι όμως η ώρα να πάψει η Αριστερά να βαφτίζει «φόβους του λαού» τους δικούς της φόβους περί εκτροπής και τις δικές της αμηχανίες. Αν πιστέψει στη νίκη, τότε θα ‘χει διανύσει τη μισή απόσταση.