Αν έχει επιδείξει ένα ιδιαίτερο χάρισμα η τεχνολογία διακυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, είναι αυτό της κατασκευής των «εχθρών του έθνους». Κι αν στις απαρχές της διακυβέρνησης, με την άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και την απεύθυνση στο κέντρο οι «εχθροί» ήταν οι νέοι στις πυλωτές, οι γέροι στα παγκάκια ή οι αρνητές της ενωμένης Ευρώπης, όταν η εκλογική επιρροή συρρικνώνεται, και η ευρωπαϊκή εισαγγελία χτυπά την πόρτα, η τεχνολογία αυτή οδηγείται στην ταυτοτική της ρίζα: την σκληρή ακροδεξιά ιδεολογία του μετεμφυλιακού κράτους.
Το «εθνικό σώμα» αντιμετωπίζει θανάσιμο κίνδυνο από τα μολυσμένα «αντεθνικά στοιχεία», τα οποία θα πρέπει να αποκαθαρθούν και να εξαγνιστούν μέσα από την αναμορφωτική παρέμβαση του στρατού. Τα «ιερά και τα όσια του έθνους», όπως αυτά αποτυπώνονται με υλικό τρόπο στα «ιερά του μνημεία», οφείλουν να διαφυλαχθούν από την κυβέρνηση, για να επιτευχθεί η «ενότητα του έθνους». Τι περιγράφει αυτή η φράση;
Θα μπορούσε να έχει γραφτεί για το στρατιωτικό «αναμορφωτήριο» της Μακρονήσου, του «Νέου Παρθενώνος» όπου αποκαθάρονταν οι μιαροί κομμουνιστές μέσα από τον βασανισμό των σωμάτων τους. Θα μπορούσε όμως, εξίσου επιτυχημένα, να είναι η περίληψη της χτεσινής ομιλίας του Πρωθυπουργού στη Βουλή.
Λέξεις όπως «καθαριότητα», «ευταξία», «ιερότητα», «ενότητα», «σιωπηρή πλειοψηφία» χαρακτήρισαν την αιτιολόγηση που προέταξε ο Κυριάκος Μητσοτάκης για την ανάγκη να αναλάβει ο στρατός το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, πριν καταλήξει: «στην υπόθεση αυτή δοκιμάζεται η κοινή μας αντίληψη και τα δικαιώματά μας. Μέχρι που, δηλαδή, η ελευθερία του ενός ή των λίγων μπορούν να εκτείνονται, χωρίς όμως να βλάπτουν όσα δικαιούνται οι περισσότεροι». Το ποιοι είναι αυτοί «οι περισσότεροι» είχε αναλάβει να το εξηγήσει πιο πριν ο κυβερνητικός εκπρόσωπος: «να συμβαδίσουμε με τις υγιείς επιδιώξεις των νοικοκυραίων». Να τη πάλι η «υγεία».
Ποια είναι αυτή τη φορά τα σώματα που απειλούν την «υγιή» πλειοψηφία, στο όνομα της οποίας αναγκάζεται η κυβέρνηση να αναλάβει δράση; Ποιοι είναι αυτή τη φορά τα «μολυσματικά στοιχεία» που χαλούν την ευταξία της κεντρικής πλατείας της χώρας;
Είναι τα σώματα των 57 νεκρών των Τεμπών, σώματα απανθρακωμένα, σώματα διαμελισμένα, σώματα που κείτονται στο οδόστρωμα μόνο ως ονόματα βαμμένα με κόκκινη μπογιά. Είναι τα κτερίσματα που έχουν εναποτεθεί γύρω από αυτά τα οιονεί σώματα, αρκουδάκια, προσωπικά αντικείμενα, αφιερώματα στους νεκρούς από τους συγγενείς τους. Είναι τα σώματα των παιδιών του Μέχρι Τέλους, που κάθε βράδυ εδώ και οχτώ μήνες, μα κάθε βράδυ, μαζί με τους συγγενείς, ζωντανεύουν τη μνήμη των αδικαίωτων παιδιών με το προσκλητήριό τους. Είναι το σώμα του Πάνου Ρούτσι, πατέρα του νεκρού Ντένις, που το πρόσφερε -στο ίδιο σημείο- θυσία στη μνήμη του παιδιού του.
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν το νέο «μιαρό σώμα». Που γινόταν ανεκτό όταν η κυβέρνηση ακόμη νόμιζε ότι δεν αγγίζει την πλειοψηφία. Η ύψιστη πράξη της απεργίας πείνας του Πάνου Ρούτσι, δυσανάλογη θυσία σε σχέση με ένα απλό αίτημα εκταφής της σορού του παιδιού του, αυτονόητου σε κάθε άλλη υπόθεση, έφερε την ανατροπή στις ισορροπίες. Διατάραξε την εσωτερική συνοχή του αφηγήματος «δεν υπάρχει καμία συγκάλυψη» που επιμελώς και επί μήνες έστηνε η κυβέρνηση. Διατάραξε ακόμη και την κυβερνητική συνοχή.
Ο πραγματικός κίνδυνος για την κυβέρνηση, όμως, ήταν οι χιλιάδες άνθρωποι που πέρναγαν καθημερινά για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στον Πάνο Ρούτσι. Να ενώσουν την φωνή τους με το αίτημά του. Να κάνουν το πένθος από προσωπική υπόθεση, υπόθεση μιας ολόκληρης κοινωνίας. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι τα εκατομμύρια που στις 28/2/2025, παρότι σιωπηλά, έστειλαν εκκωφαντικά το μήνυμα στην κυβέρνηση. Αυτός είναι ο εφιάλτης της. Άνθρωποι από κάθε κοινωνική προέλευση, νοικοκύρηδες και νοικοκυρές που ταυτίζονται με το θρήνο των γονιών, με την αγωνία τους για την απόδοση δικαιοσύνης, με την απελπισία τους μπροστά σε ένα ανάλγητο κράτος. Μια ενότητα ανθρώπων που ζητά κάτι από την κυβέρνηση, αυτό είναι άλλο από την «εθνική ενότητα». Και είναι επικίνδυνο.
Αυτό μάλιστα. Αυτό είναι μια δουλειά που επαναφέρει τους «τεχνολόγους» της ΝΔ στις εργοστασιακές τους ρυθμίσεις. Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να πει «είστε ο εχθρός λαός». Μπορεί όμως να διαχωρίσει το σώμα του έθνους -την «υγιή πλειοψηφία»- από τους μιαρούς. Μπορεί να συγχωρέσει το σώμα του έθνους που πρόσκαιρα πλησίασε, άγγιξε, συναισθάνθηκε τους μιαρούς. Δεν θα το ψέξει αυτή τη φορά, άλλωστε παρασύρθηκε από το συναίσθημα της στιγμής. Θα αναλάβει όμως να το προφυλάξει από δω και στο εξής. Θα του υποδείξει το μίασμα που δεν είδε. Και θα του ζητήσει να μην πλησιάσει ξανά εκεί. Θα προφυλάξει τον λαό από τον ίδιο του τον εαυτό. Και θα το κάνει «για το καλό μας».
Προϋπόθεση για να γίνει αυτό, ήταν πρώτα να βγει από το οπτικό πεδίο αυτό που παράγει το συναίσθημα: ο απεργός πείνας. Το αίτημά του ικανοποιήθηκε. Το κράτος έδειξε το φιλεύσπλαχνο πρόσωπό του. Όχι γιατί ο απεργός πείνας είχε δίκιο, όχι γιατί το αίτημά του ήταν δίκαιο, ίσα ίσα. Το έκανε για να σας δώσει την ευκαιρία να δείτε ότι το αίτημα ήταν προσχηματικό («Τα αιτήματα αυτά έγιναν δεκτά, οι εκταφές έγιναν; Ρωτώ. Οι εκταφές δεν έχουν γίνει ακόμα», είπε ο Πρωθυπουργός καταχειροκροτούμενος από την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία, απόντων των αρμόδιων Υπουργών. Μεταξύ των απόντων και ο μισο-διαφωνών Υπουργός που έχει στην πλάτη του μια υπόθεση ανάλογη με αυτή των Τεμπών: το στρατιωτικό έγκλημα με πέντε νεκρούς στη Λιβύη. Και τη συγκάλυψή του). Το μίασμα ξεσκεπάστηκε. Ο ιός όμως είναι ακόμη εκεί. Ο χώρος πρέπει να αποστειρωθεί άμεσα, για να προφυλαχθεί το «σώμα του έθνους». Άμεσα.
Με την τροπολογία «για την προστασία της ακεραιότητας και την κατά προορισμό χρήση του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη», όπως επιγράφεται. Με τη μετατόπιση της συζήτησης από τη δικαιοσύνη για τους νεκρούς και τους ζωντανούς, στην καθαριότητα του «ιερού μνημείου του έθνους», από το μίασμα που το απειλεί, εκεί στην άκρη της πλατείας. Είναι εύγλωττο ότι την ρύθμιση ψήφισε η ΝΔ συνεπικουρία των εναπομεινάντων βουλευτών του μορφώματος-βιτρίνα της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής.
“Tιμωρείται ποινικά -μάλλον για πρώτη φορά μεταπολιτευτικά- η συνάθροιση που μπορεί να γίνεται ήσυχα και χωρίς όπλα και που δεν παρεκτρέπεται σε βιαιοπραγίες. Τιμωρείται μόνο και μόνο επειδή γίνεται ακριβώς στον χώρο που ιστορικά γεννήθηκε το δικαίωμα της δημόσιας συνάθροισης -το τοπογραφικό διάγραμμα λειτουργεί και ως σκηνή θεσμικού εγκλήματος, ως περίγραμμα του πτώματος του άρθρου 11 του Συντάγματος.” Έγραψε εύστοχα ο νομικός Γ. Σάρλης.
Η χώρα έχει πολλές δεκαετίες να δει φέρετρα στρατιωτών να έρχονται από το μέτωπο. Σε αυτές τις δεκαετίες η πάνω πλευρά της πλατείας Συντάγματος έχει καταγραφεί στη μνήμη μας ως βόλτα για να δούμε την Προεδρική Φρουρά και να ταΐσουμε τα περιστέρια. Κι αυτή η βόλτα ντόπιων και τουριστών συνυπάρχει για δεκαετίες με τις πορείες, τις διαδηλώσεις, τις κινητοποιήσεις, χωρίς καν το ένα να διαταράσσει το άλλο. Μόνο με το κίνημα των Αγανακτισμένων η «πάνω πλατεία» απέκτησε ιδιαίτερη πολιτική ταυτότητα. Και ο «άγνωστος στρατιώτης» επανοηματοδοτήθηκε ώστε να συμβολίζει τις θυσίες του «λαού», του ανώνυμου πλήθους, για χάρη μιας ανάλγητης εξουσίας.
Η ίδια η έννοια του μνημείου προϋποθέτει τη μνήμη της κοινότητας και επανανοηματοδοτείται με βάση τη μνήμη αυτή. Ως φυσική συνέχεια, η πλατεία σήμερα έχει στην άκρη της το μνημείο με τα ονόματα των Τεμπών. Σαν μια ανοιχτή χαίνουσα πληγή, που θυμίζει ότι η εξουσία με έδρα στο κτίριο εκεί στο βάθος, στη Βουλή -και όχι στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη- όχι μόνο αφήνει ανοιχτή αυτή την πληγή, αλλά δεν προτίθεται καν να την επουλώσει. Η «κατά προορισμό χρήση» της πλατείας Συντάγματος, του χώρου δημόσιας έκφρασης μπροστά από τη Βουλή, είναι ακριβώς αυτή. Κι αυτός είναι ο «ιός» που θέλουν να ξεριζώσουν.
Δημοσιεύτηκε στην Εποχή 25/10/2025