Η αισθητική της αποικιοκρατίας

Μπορεί να νομίζεις ότι ζεις σε μια ευνομούμενη χώρα της «πολιτισμένης «Δύσης». Με εκλογές, Βουλή, Σύνταγμα και όλα τα συμπαρομαρτούντα. Μπορεί να νομίζεις ότι ανήκεις στη «μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια» κι ότι ζεις στο «γενέθλιο τόπο» της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Έχεις κάτι προβλήματα τελευταία, αλλά σε κάθε περίπτωση, σε έχουν πείσει ότι ανήκεις στον «πρώτο» κόσμο –όχι στις υπανάπτυκτες χώρες, τις μπανανίες ή τα προτεκτοράτα. Εκεί ανήκουν άλλοι λαοί –οι υπανάπτυκτοι. Είσαι στην παρέα αυτών που βρίσκονται από την μεριά των ισχυρών, των άποικων κι όχι των ιθαγενών. Κι εκεί που τα χεις όλα τακτοποιημένα στο μυαλό σου, έρχονται κάτι μικρές αισθητικές λεπτομέρειες και σου χαλάνε την αντανάκλαση στον καθρέφτη…
Εκείνη η άτιμη φωτογραφία σου χει καρφωθεί στο μυαλό. Την περασμένη Παρασκευή στο Ζάππειο είχανε γιορτή. Για να γιορτάσουν την παραχώρηση του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας στην κινεζική COSCO. «Κίνηση που θα καταστήσει τον δρόμο του μεταξιού συντομότερο» χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας την υπογραφή της συμφωνίας. Ο κινέζος πρέσβης Zou Xiaoli, από τη μεριά του, είπε: «Το αρχαίο λιμάνι του Πειραιά αποτελεί πεδίο διευρυμένης συνεργασίας μεταξύ των δυο χωρών. Μετά το χαλάζι και τη βροχή θα φανεί το ουράνιο τόξο. Όπως λέει ένα κινεζικό ρητό, η απόλυτη ειλικρίνεια και η πλήρης συνεργασία μπορεί να λιώσει μέταλλα και πετρώματα». Ποιος να ναι το μέταλλο και ποιος το πέτρωμα, αναρωτιέσαι. Κι ήταν κι εκείνη η φωτογραφία με τα σταυρωτά χέρια, η φωτογραφία με τα χαμόγελα των πλασιέ που δε σου φεύγει από το μυαλό…
Καλώς ήρθε το γουάν;
Με αφορμή την άφιξη του 6ου Αμερικανικού Στόλου στο λιμάνι του Πειραιά, ο ντροπαλός και αξιοπρεπής λογιστής, Φίλιππος Αγγελούτσος θα αναγκαστεί, προκειμένου να συμπληρώσει το πενιχρό εισόδημά του, να δεχτεί την πρόταση της “μαντάμ” Φούλης να παραδώσει μαθήματα Αγγλικών στα κορίτσια του μπαρ Blue Black της Τρούμπας που διευθύνει. Τα κορίτσια ξεφαντώνουν και καλωσορίζουν τον 6ο Στόλο στη γλώσσα του. Είναι απλώς μια κωμωδία του 1967, που η πλοκή της διαδραματίζεται στο λιμάνι του Πειραιά.
Στη σύγχρονη εκδοχή της ίδιας γιορτής, καλωσορίζουμε την COSCO με κουστούμια και χαμόγελα. Όλα είναι λίγο πιο επίσημα. Τόπος δεν είναι πια το μπαρ της Τρούμπας, αλλά το Μέγαρο Μαξίμου και το Ζάππειο. Δεν ήταν πια η μαντάμ Φούλη, αλλά ο πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ, με σύσσωμο τον πολιτικό κόσμο. Ο στόχος ίδιος: να ευχαριστήσουν τους τύπους που κρατάνε τα δολλάρια, τα γουάν, τα ευρώ –λίγη σημασία έχει τελικά. Ένας ολόκληρος πολιτικός κόσμος φωτογραφίζεται σαν τα κορίτσια τουBlue Black. Δεν είναι μόνο ότι ξεπούλησε κάτι που δεν του ανήκε. Είναι η πρεμούρα να γιορτάσει για αυτό, να ευχαριστήσει τον αγοραστή και να του δείξει πόσο πρόθυμος είναι να τον εξυπηρετήσει και στο μέλλον.
Ο πολιτικός κόσμος των ιθαγενών. Και οι πλούσιοι «φίλοι» του. Αυτό αποτυπώνει η φωτογραφία. Όσο κι αν δεν θες να το πιστέψεις, είναι η αισθητική της αποικιοκρατίας. Κι ας νόμιζες πως ζεις στην καρδιά της «πολιτισμένης Δύσης». Οι ιθαγενείς δεν μπορούν να ’χουν αξιοπρέπεια. Ανοίξαμε και σας περιμένουμε, είναι το μήνυμα.
Αυτός που έφυγε κι αυτοί που έμειναν
Δέκα μέρες πριν, σύσσωμος ο «καλλιτεχνικός κόσμος» της χώρας εξεγέρθηκε εναντίον του βέλγου καλλιτέχνη Γιαν Φαμπρ. Οι δηλώσεις του προκάλεσαν σωρεία αντιδράσεων –κυρίως βέβαια εξόργισε ο εξοβελισμός των γηγενών παραγωγών από το πρόγραμμα του φετινού Ελληνικού Φεστιβάλ. Ο Φαμπρ καταγγέλθηκε κυρίως για «αφελληνισμό» του Φεστιβάλ και αποικιοκρατική αντίληψη. Πράγματι, η στάση του είχε πολλά στοιχεία που θα μπορούσαν να αναχθούν σε μια αποικιοκρατική ξιπασιά –ίσως και σε σκέτη ξιπασιά. Σε κάθε περίπτωση, ο Γιαν Φαμπρ ήταν απλώς ένας Διευθυντής Φεστιβάλ και μετά τις αντιδράσεις παραιτήθηκε. Τίποτε το ανεπανόρθωτο, δηλαδή…
Τι θα γίνει όμως με αυτούς που έμειναν; Ποιο τραγούδι θα γραφτεί για τη Fraport στα αεροδρόμια; Ποιος γλύπτης θα παραστήσει το λιμάνι σε επικράτεια της Cosco; Για τη χερσόνησο του Αστέρα, για το Ελληνικό, για  το Αφάντου και την Κασσώπη ποιος θα γράψει τα νέα ποιήματα; Τι θα πει δεν είναι τέχνη αυτό; Και για ποιο –άλλο- πράγμα θα μπορούσε να μιλάει σήμερα η τέχνη; Υπερβάλλω, το ξέρω. Είναι όμως δύσκολο να προσπερνάς την αισθητική της αποικιοκρατίας εκεί που περνά μπροστά σου στις ειδήσεις –αλλά να την βλέπεις εκεί που εσένα ενοχλεί. Είναι δύσκολο να διεκδικείς να στρατευτούμε όλοι πίσω από την «ελληνική» σου τέχνη, αν αυτή δεν μπορεί ή δεν θέλει να εκφράσει αυτό που σήμερα ζούμε. Κι αν έχει αγωνία να μιλήσει ενάντια στην νέα (μετα)αποικιοκρατία, νομίζω ότι από αυτή τη φωτογραφία πάνω θα πρεπε να ξεκινήσει κανείς…
Δημοσιεύτηκε στο 3ο φύλλο της εφημερίδας Έξοδος 133
http://exodospress.gr/3o-fillo-paraskevi-15-apriliou-2016/

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *