Δημοσιεύτηκε στο tvxs (21-2-2022)

Τελικά μερικά τραύματα μένουν για πάντα… Όταν το μακρινό 1992 συναντήθηκα με τους φοιτητές που δραστηριοποιούνταν στη ΣΑΦ-ΚΑΡΦΙ (ΕΑΑΚ) στο Ιστορικό Αρχαιολογικό της Αθήνας, ξεκίνησα μια υπέροχη περιπέτεια ζωής που είχε από όλα: πολιτικοποίηση, αγώνα για τα καθημερινά, αγώνα για εργασιακά δικαιώματα, κριτική παρέμβαση στη γνώση που μας προσφερόταν στο πανεπιστήμιο, πολύ διάβασμα, έντιμη και αγωνιστική στάση που κρατάει μέχρι σήμερα. Με αυτή τη στάση κερδίσαμε τότε τη μάχη της πρωτιάς στο Σύλλογο. Όχι γιατί όλοι οι φοιτητές έγιναν αριστεροί, αλλά γιατί η πλειονότητα των φοιτητών αναγνώριζε στον δικό μας λόγο και στη δική μας αγωνιστική στάση τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε μια πραγματικότητα πιο κοντά στις ανάγκες και τις αγωνίες τους.

Δεν ήξερα βέβαια τότε ότι τόσα χρόνια μετά, αυτή η πορεία θα στοιχειώνει ακόμη τον Άδωνι Γεωργιάδη, που δεν μπόρεσε ποτέ να μας αντιμετωπίσει στα ίσα. Τότε, ο νυν Υπουργός της ΝΔ «κοσμούσε» το ψηφοδέλτιο της παράταξης «Νέοι Ορίζοντες», μιας sui generis  φοιτητικής παράταξης που είχε ξεκινήσει ως νεολαία της αειμνήστου ΠΟΛΑΝ (το κόμμα που είχε φτιάξει ο Αντώνης Σαμαράς όταν έφυγε από τη ΝΔ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη) για να φτάσει στη συνέχεια να φιλοξενεί λογής λογής ακροδεξιά μπουμπούκια της Φιλοσοφικής Αθήνας. Η παράταξη έγινε εκκολαπτήριο διαφόρων τσαρλατάνων, ποτέ όμως δεν κατάφερε να πάρει κεφάλι μέσα στους φοιτητές.

Ο Άδωνις Γεωργιάδης, έκτοτε, διέγραψε την εξής πορεία: από τον αντισημιτισμό στο ΛΑΟΣ και μετά στη ΝΔ, τηλεπωλητής και εκδότης μέχρι να γίνει Υπουργός. Σε κάθε του βήμα πουλούσε αρχαιολατρεία, εθνικισμό και ψευδοεπιστήμη, είτε με τις δημόσιες τοποθετήσεις του όπως την αλήστου μνήμης διαπρύσια υποστήριξη των θεωριών της Λιάνας Σουλβατζή, είτε με τις εκδόσεις Γεωργιάδη και τα νανογιλέκα είτε με την «Ελληνική Αγωγή» που πρόσφατα τιμήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας – της ίδιας κυβέρνησης, αλλά ποιος έχασε την τσίπα για να τη βρει ο κ. Γεωργιάδης; –  με την εισαγωγή της στα εγκεκριμένα εκπαιδευτικά προγράμματα των σχολείων (1) και άρτι «αρχειοθετηθείς» από την εμπλοκή του στο σκάνδαλο Novartis. Κάποιους από τους συνδαιτημόνες του στο τότε ψηφοδέλτιο των Νέων Οριζόντων έτυχε να τους συναντήσω σε ρόλο «συμβούλων» είτε του ίδιου Ά. Γεωργιάδη είτε άλλων Υπουργών των κυβερνήσεων της ΝΔ.

Από την άλλη, οι περισσότεροι συνοδοιπόροι μου από τη ΣΑΦ-ΚΑΡΦΙ Ιστορικού Αρχαιολογικού σήμερα είναι αναγνωρισμένοι επιστήμονες στους τομείς της ιστορίας και της αρχαιολογίας, στο ΥΠΠΟΑ, σε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια της Ελλάδας και του  εξωτερικού, με αξιόλογο έργο ο καθένας και καθεμία στον τομέα του και συνεχίζοντας την ίδια στάση ζωής, από διάφορα μετερίζια. Ο καθείς και η πορεία του…

Γιατί τα λέω τώρα όλα αυτά; Ο Άδωνις Γεωργιάδης, ως Υπουργός «Αναπτύξεως», όταν κλήθηκε το περασμένο Σάββατο να απαντήσει για το ανοδικό ράλι των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, ελλείψει άλλων επιχειρημάτων, είπε την παροιμιώδη φράση «αν δεν υπήρχε η Αριστερά θα είχαμε ασφαλώς φθηνότερο ρεύμα». Να του αναγνωρίσουμε ότι αυτή η φράση είναι συνεπής προς τις εχθρικές για τη δημοκρατία, εμφυλιοπολεμικές και φασίζουσες απόψεις του, τις οποίες άλλωστε ουδέποτε πιέστηκε να αποκηρύξει για να ενταχθεί στην «αγκαλιά» της ΝΔ. Παρόλ΄ αυτά, επειδή η πολιτική μάχη – σύμφωνα με τους επιτελείς της ΝΔ – παίζεται στο «κέντρο», ο Άδωνις Γεωργιάδης κλήθηκε όχι βέβαια να ανασκευάσει, αλλά να εξηγήσει τι ήθελε να πει. Και η εξήγηση ήταν χειρότερη της αρχικής εκφοράς! 

Σε ένα συμπίλημα διαφορετικών υποθέσεων -καμία από τις οποίες δεν έχει καν σχέση με την τιμή του ρεύματος, αλλά ο κ. Γεωργιάδης έχει συνηθίσει να επιδίδεται σε ακροβατικά, είτε πολιτικά είτε λεκτικά- καταφέρνει να πει τόσα ψέματα μόνο και μόνο για να τσουβαλιάσει ως «εχθρό» οποιονδήποτε πολίτη είχε κατά καιρούς διαφορετική γνώμη από τη δικιά του. Οι Πυλιώτες που δεν ήθελαν να πουλήσουν τα οικόπεδά τους με το ζόρι στον Κωνσταντακόπουλο, οι 200 αρχαιολόγοι από το εξωτερικό που έστειλαν επιστολή στον Πρωθυπουργό για τις αρχαιότητες της Βενιζέλου, η WWF που πήγε στο ΣτΕ ενάντια στην εκτροπή του Αχελώου, όλοι μαζί τσουβαλιάζονται ως «αριστερά» ή ως «εχθροί της ανάπτυξης» -της ποιας; Με ένα τρόπο βέβαια είναι κι αυτό συνεπές με τις ιστορικές αναφορές του Υπουργού: τόσο το μετεμφυλιακό κράτος όσο και η Χούντα τσουβάλιαζαν οποιονδήποτε μιλούσε υπέρ της δημοκρατίας ως «κομμουνιστή» και «εχθρό του έθνους». Ευτυχώς τώρα γλιτώνουμε την εξορία…

Σε αυτό το συμπίλημα, βέβαια, δεν θα μπορούσε να λείπει και μια ξεχωριστή αναφορά στους αρχαιολόγους: «Έχω καταλήξει ότι οι περισσότεροι αρχαιολόγοι είναι αριστεροί όχι διότι τους αρέσουν τα αρχαία αλλά διότι βρήκα αυτόν τον τρόπο για να πολεμήσουν τον καπιταλισμό και την οικονομική μας πρόοδο», λέει μεταξύ άλλων. Τον έχουμε πληγώσει τον άνθρωπο βλέπετε. Να μη βρίσκει μερικούς αρχαιολόγους της Υπηρεσίας και των πανεπιστημίων να τον συνδράμουν στο «εθνοπρόοδον» έργο της καταστροφής αρχαιοτήτων, είναι πλήγμα!

Βέβαια, οι αρχαιολόγοι ούτε ήταν ούτε είναι στην πλειονότητά τους, εκ φύσεως ή εκ θέσεως, αριστεροί. Άλλο «κόλλημα» έχουμε: οι αρχαιολόγοι, είτε δουλεύουν στον δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, έχουν ταχθεί να προστατεύουν και να αναδεικνύουν τις αρχαιότητες, να τις μελετούν και να τις αποδίδουν στους πολίτες. Αφήστε που η επιστημονική μελέτη της αρχαιότητας δεν μπορεί να σε κάνει εθνικιστή, πολεμοκάπηλο, ρατσιστή, ομοφοβικό. Έχουμε πιστέψει κι εκείνο το άρθρο 24 του Συντάγματος, που λέει ότι η πολιτιστική κληρονομιά είναι δικαίωμα όλων των πολιτών –σε αντίθεση με τον Α. Γεωργιάδη εμείς όταν ορκιζόμαστε στο Σύνταγμα, το εννοούμε.

Όλοι αυτοί λοιπόν οι περίεργοι τύποι, με τα σκονισμένα ρούχα από τις ανασκαφές, με τα κόκκινα μάτια από το διάβασμα στις βιβλιοθήκες, περίεργοι τύποι όλων των ιδεολογικών και πολιτικών αποχρώσεων που μελετούν το παρελθόν και αγαπούν τις αρχαιότητες και τη δουλειά τους, έρχονται αντιμέτωποι με μια πολιτική που βλέπει την πολιτιστική κληρονομιά ως «εμπόδιο» ή ως «αναλώσιμο υλικό» στο βωμό οικονομικών ή πολιτικών συμφερόντων (ή το συνδυασμό των δύο). Αυτό που πραγματικά μας καταλογίζει ο Υπουργός είναι ότι αγαπάμε τη δουλειά μας και δεν παρεκκλίνουμε από τον Αρχαιολογικό Νόμο. Ναι λοιπόν, εδώ έχουμε φτάσει εδώ και πάνω από μια δεκαετία: η τήρηση της αρχαιολογικής νομοθεσίας να θεωρείται… μπολσεβικισμός!

Το ξέρω ότι του είναι δύσκολο να το καταπιεί, αλλά θα πρεπε μετά από τόσα χρόνια: κανένας αρχαιολόγος που σέβεται τον εαυτό του δεν δικαιολογεί την καταστροφική πορεία της Λ. Μενδώνη και του Α. Γεωργιάδη που κραδαίνουν ένα πτυχίο Ιστορικού-Αρχαιολογικού για να παρακάμπτουν τον Αρχαιολογικό Νόμο, να καταστρέφουν αρχαιότητες και ταυτόχρονα να πουλάνε «εθνικιστικό αφήγημα» τύπου Αμφίπολης ή «Ελληνικής Αγωγής». Η μελέτη του παρελθόντος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε να τη λυμαίνεται ως «χρυσοτόκο όρνιθα» ο κάθε τσαρλατάνος. Και ναι, όσο υπάρχουν επιστήμονες αρχαιολόγοι, οι θεωρίες της «Ελληνικής Αγωγής» και τα αρχαιολογικά σκάνδαλα τύπου Αμφίπολης, θα βρίσκονται στο περιθώριο.

Οι «απατεωνιές» του Υπουργού

Για να στηρίξει τη συλλογιστική του, βέβαια, ο κ. Γεωργιάδης καταφεύγει σε μια σειρά από «απατεωνιές» τις οποίες θέλει να επιβάλλει στον δημόσιο διάλογο. Άλλωστε στην κατάσταση που είναι η χώρα σήμερα, ο Υπουργός της «Αναπτύξεως» χρειάζεται έναν «εσωτερικό εχθρό» για να φορτώσει την αποτυχία της πολιτικής του. Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

• Η εκτροπή του Αχελώου καταρχάς δεν έχει καμία σχέση με την «ύδρευση» (που γράφει ο Υπουργός) ή με την ενέργεια. Πρόκειται για ένα οικολογικό έγκλημα, που θα άλλαζε τον ρου του  Αχελώου για λόγους άρδευσης, με σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε ευρύτερες περιοχές. Το ΣτΕ όχι μόνο έκρινε ότι παραβίαζε το ελληνικό Σύνταγμα και την ευρωπαϊκή οδηγία για τα ύδατα, αλλά επιπλέον ότι ο σχεδιασμός του έργου αντιβαίνει στην αρχή της «βιώσιμης ανάπτυξης». Για να το καταλάβουμε: ο Υπουργός Ανάπτυξης «διαφημίζει» ένα έργο που με 4 διαδοχικές αποφάσεις του το ΣτΕ λέει ότι είναι αντι-αναπτυξιακό! Μικρή λεπτομέρεια: τον αγώνα αυτό τον έδωσαν από κοινού η WWF Ελλάς, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και Δίκτυο Μεσόγειος SOS και κάτοικοι της περιοχής. Γνωστά άντρα του αριστερισμού, τι να πεις…
• Όταν «ο αείμνηστος Κωνσταντακόπουλος αποφάσισε να δαπανήσει μία τεράστια περιουσία για να επενδύσει στον τόπο της καταγωγής του», σύμφωνα με τα λεγόμενα του Υπουργού, χρειάστηκε να έχει σειρά κυβερνήσεων στο πλευρό του, ξεκινώντας από την Βάσω Παπανδρέου και το νόμο του ΠΑΣΟΚ για τις περίφημες ΠΟΤΑ, προκειμένου να καταφέρουν να αλλάξουν εντελώς τις χρήσεις γης, το πολεοδομικό-χωροταξικό, την προστασία του περιβάλλοντος σε περιοχή προστατευόμενου οικότοπου και ιστορικού τόπου (μια ναυμαχία του Ναβαρίνου σας λέει κάτι κ. Υπουργέ;) και, επιπλέον, να αναγκάσουν τους κατοίκους να πουλήσουν αναγκαστικά τα χωράφια τους, με την μορφή της «απαλλοτρίωσης περιουσίας» όχι για δημόσιο σκοπό αλλά για να χτιστεί το Costa Navarino! Ναι, πήρε 27 χρόνια να τελειώσει το ξενοδοχείο του γιατί πολύ απλά πήγε να το χτίσει σε μια θέση που απαγορευόταν να χτιστεί οτιδήποτε και σε οικόπεδα που δεν του ανήκαν (και οι ιδιοκτήτες τους προσέφυγαν στα δικαστήρια).
• Το «μάντρα» του νεοφιλελευθερισμού, το Costa Navarino, που παρουσιάζεται πάντοτε ως παράδειγμα «ελληνικής γραφειοκρατίας», είναι στην πραγματικότητα το παράδειγμα του πώς λειτουργεί το πολιτικό σύστημα της χώρας, πώς νομοθετεί φωτογραφικά υπέρ των συμφερόντων ενός πλούσιου ιδιώτη καταπατώντας κάθε έννοια δικαίου και δικαιώματος των υπόλοιπων πολιτών (2). Αυτό που πραγματικά όμως θα έπρεπε να απαντήσει ο Α. Γεωργιάδης –και όλοι όσοι υπερασπίζονται ένα all inclusive ξενοδοχείο πολυτελείας ως «πρότυπο επένδυσης»- είναι τι πραγματικά έχει προσφέρει στην περιοχή της Πύλου; Πάμε στην Πύλο να ρωτήσουμε τι έγιναν οι υποσχέσεις για «ανάπτυξη» και «θέσεις εργασίας για τους ντόπιους»; Εκτός από το αεροδρόμιο της Καλαμάτας, ουδείς άλλος έχει ωφεληθεί είτε κατά την κατασκευή του ξενοδοχείου είτε και σε όλη τη λειτουργία τους, εκτός από τους ιδιοκτήτες του.
• Τι να πούμε δε για την Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία, το ICOMOS, τους 200 πανεπιστημιακούς από το εξωτερικό, τον ίδιο τον ακαδημαϊκό Π. Βοκοτόπουλο, καθηγητή βυζαντινής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τότε που και ο κ. Γεωργιάδης ήταν φοιτητής; Να τους κατατάξουμε και αυτούς στην «αριστερά» ή στον «εσωτερικό εχθρό» επειδή υπερασπίστηκαν τον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο του βυζαντινού σταυροδρομιού στη Θεσσαλονίκη; Τολμά ο Γεωργιάδης να μιλά για «αντίδραση στο έργο» του Μετρό Θεσσαλονίκης, ενώ ήταν η κυβέρνηση της ΝΔ που ενορχήστρωσε την «αντίδραση» στο έργο: Άλλαξε τον σχεδιασμό του σταθμού Βενιζέλου ενώ το έργο ήταν σε εξέλιξη, το σταμάτησε, το καθυστέρησε με αποτέλεσμα από το 2019 ο εργολάβος του έργου να πληρώνεται υπέρογκες αποζημιώσεις για να μη δουλεύει σε κανένα εργοτάξιο (3). Κατάφερε να διασύρει την Ελλάδα στο εξωτερικό. Δεν σεβάστηκε ούτε το 62% των Θεσσαλονικιών που σε δημοσκόπηση δήλωσαν υπέρ της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων (άραγε και αυτοί στην αριστερά ανήκουν;). Το αποτέλεσμα; Τα αρχαία καταστρέφονται και η Θεσσαλονίκη δεν θα έχει μετρό αποδεδειγμένα έως το 2025. Ούτε τη βασική γραμμή, ούτε την γραμμή της Καλαμαριάς. Τώρα η κυβέρνηση και η Αττικό Μετρό επιδίδονται σε αγώνα να κρύψουν την 4ετή καθυστέρηση του συνόλου του έργου, τις αποζημιώσεις και την υπερκοστολόγηση, από την οποία κερδίζει μόνο ο Ανάδοχος. Προσπαθούν να κρύψουν ότι με τις επιλογές τους, η Θεσσαλονίκη θα συνεχίσει να υποφέρει με τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ ως το 2025!
• Και βέβαια τολμά ο Άδωνις Γεωργιάδης να μιλά και για το Ελληνικό, άλλωστε το είχε κάνει «σημαία» της προεκλογικής του εκστρατείας –και τώρα νομίζει ότι με μερικά διαφημιστικά βιντεάκια θα γλιτώσει το μεγαλύτερο σκάνδαλο αντιπαροχής στην Αττική! Ξεχνά να μας πει ο κ. Γεωργιάδης τι απέγινε με την κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου, αυτήν που απαιτούσαμε οι αρχαιολόγοι και μας λοιδωρούσαν όλα τα κανάλια; Η κήρυξη και έγινε και ισχύει. Πώς και δεν την πήρε πίσω η αγαπημένη του συνεργάτης κ. Μενδώνη; Γιατί δεν αναφέρεται σε αυτό; Τα πράγματα είναι πολύ απλά, είτε βολεύουν τον κ. Γεωργιάδη είτε όχι: η κήρυξη αρχαιολογικού χώρου, εκεί που γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αρχαιότητες, πριν από την έγκριση οποιουδήποτε χωροταξικού σχεδίου, δεν είναι κάποια «παραξενιά» των αρχαιολόγων, είναι ρητή επιταγή του Αρχαιολογικού Νόμου. Γι’ αυτό ούτε η κυβέρνηση της ΝΔ δεν είχε νόμιμο τρόπο να την πάρει πίσω.

Ποιος ήταν ο λόγος που ο «επενδυτής» δεν ήθελε την κήρυξη; Ότι είχε συνεννοηθεί με τις πολιτικές ηγεσίες επί Σαμαρά και η συμφωνία υπογράφτηκε κιόλας επί Τσίπρα (από τη Λ. Κονιόρδου), τον εξωφρενικό όρο ότι, όταν βρεθούν αρχαιότητες στο Ελληνικό και χρειαστούν ανασκαφές, το ελληνικό δημόσιο θα έπρεπε να αποζημιώνει τη Lamda για τις καθυστερήσεις! Κι αυτή η συμφωνία χάλασε επειδή ζητήσαμε απλώς την εφαρμογή του αρχαιολογικού νόμου! Αν για κάτι παλεύαμε οι αρχαιολόγοι –και το πετύχαμε- ήταν η ισονομία: το να έχει ο Λάτσης την ίδια αντιμετώπιση που έχει ο κάθε πολίτης στο οικόπεδο του οποίου βρίσκονται αρχαιότητες. Ο κ. Γεωργιάδης για ποιο ακριβώς πράγμα παλεύει; Για το μεγαλύτερο πάρκο των Βαλκανίων που παραχώρησαν στον Λάτση για μια δήθεν επένδυση, και σήμερα ετοιμάζεται να το πουλήσει ως οικόπεδα, σαν να είναι ένας απλός μεσίτης; Για να κρύψει τις φωτογραφικές ρυθμίσεις που συνεχώς ψηφίζει –με τη στήριξη βέβαια ΚΙΝΑΛ και ΣΥΡΙΖΑ; Για να μην φτάσουν οι εκλογές του 2023 και δεν έχει τι να δείξει ως «έργο» στους ψηφοφόρους του;

Θα μπορούσα να μιλάω για ώρες για όλα τα παραδείγματα που αναφέρει στο κείμενό του ο Υπουργός. Όμως το βασικό είναι να επανέλθουμε λίγο στη λογική και να απαντήσει ο Υπουργός αυτό για το οποίο ρωτήθηκε, αλλά προτίμησε να πετάξει τη μπάλα στις κερκίδες: Τελικά γιατί η χώρα μας έχει την ακριβότερη χονδρική τιμή ρεύματος στην Ευρώπη; Γιατί η χώρα μας είναι η μόνη στην ΕΕ της οποίας η τιμή του ρεύματος διαμορφώνεται κατά 100% στο λεγόμενο «χρηματιστήριο ενέργειας», όταν πχ στην Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 29%; 

Να προσθέσουμε και μερικά ακόμη ερωτήματα, της αρμοδιότητάς του: Γιατί οι μισθοί μας δεν φτάνουν πια ούτε για τα βασικά είδη κατανάλωσης; Γιατί επί των ημερών του ζούμε τον «θάνατο του εμποράκου»; Γιατί ο αρμόδιος Υπουργός δεν έχει ασχοληθεί με την αισχροκέρδεια στην αγορά, παρά μόνο με το να πρακτορεύει συγκεκριμένες επενδύσεις συγκεκριμένων ομίλων; Τι έκανε ο αρμόδιος Υπουργός για την ακρίβεια πέρα από το να διαφημίζει ότι «τελειώσαμε με την πανδημία»; Γιατί δεν υπάρχει πλέον στο λεξιλόγιο του Υπουργείου Ανάπτυξης η έννοια «διατίμηση βασικών καταναλωτικών αγαθών»;
Ναι, λοιπόν, φταίμε οι αρχαιολόγοι. Και οι πολίτες φταίμε. Γιατί δεν αφήνουμε τον αρμόδιο Υπουργό να απαντήσει αυτά τα ερωτήματα με τον μόνο τρόπο που του χει μάθει η ιστορία της μετεμφυλιακής Ελλάδας και της δικτατορίας: εφευρίσκοντας τον «εσωτερικό εχθρό».

Ο Υπουργός βρίσκεται σε αποδρομή. Μπορεί εκείνος να «δείχνει» ως υπαίτιους τους αρχαιολόγους, αλλά οι πολίτες που υποφέρουν βλέπουν ως υπαίτιο τον ίδιο. Σε αυτούς οφείλει πειστικές εξηγήσεις. Σε αυτούς οφείλει πράξεις -και όχι παρλάτες για «του έθνους, ξανά, την τιμή». Είναι γνωστό άλλωστε ότι δεν μπορείς να κοροϊδεύεις πολλούς για πολύ…

Σημειώσεις:

*Κεντρική φωτογραφία: Αποκλειστικές εικόνες από την εκπαίδευση μπολσεβίκων στο Ιστορικό Αρχαιολογικό της Αθήνας.

1. Με καθυστέρηση άκουσα ότι η υφυπουργός Ζέττα Μακρή χαρακτήρισε στη Βουλή τα εν λόγω προγράμματα «επιστημονικά σωστά και παιδαγωγικά κατάλληλα» για τα σχολεία. Περιέργως όμως, το περιεχόμενό τους και οι συντελεστές τους κρατούνται ως επτασφράγιστο μυστικό, αφού ούτε στον ιστότοπο της Ελληνικής Αγωγής είναι αναρτημένα, ούτε μου παρασχέθηκε από το ΙΕΠ το περιεχόμενο ή οι συντελεστές του προγράμματος που αφορά πχ τον Δίσκο της Φαιστού, παρότι τα ζήτησα. Καθώς η κ. Μακρή δεν θυμάμαι να έχει πτυχίο αρχαιολογίας, ας δώσει το περιεχόμενο των προγραμμάτων στη δημοσιότητα για να κριθεί η… «επιστημονική καταλληλότητά» του από αυτούς που πρέπει. Τι φοβάται;
2. Ο Υπουργός επικαλέστηκε και την «Αριστερά της Μεσσηνίας» που δήθεν αντιστάθηκε στο έργο. Αν ζούσε ο Γιάννης Καλαϊτζής θα είχε πολλά να συνεισφέρει στη συζήτηση του ποια πραγματικά ήταν η στάση των επίσημων κομμάτων της αριστεράς στην περιοχή, εξ ιδίας πείρας. Ο ίδιος ήταν η ψυχή της πρωτοβουλίας πολιτών ΚΙΝΩ, που με συνέπεια πολέμησε ενάντια σε αυτή την οικολογική καταστροφή και την καταστροφή του μοναδικού τοπίου του Όρμου του Ναβαρίνου, με μόνο όφελος για τους κληρονόμους του Κωνσταντακόπουλου… 
3. Το σύνολο των αποζημιώσεων που έχει λάβει ο εργολάβος του έργου από τον Σεπτέμβρη 2019 ως σήμερα δεν είναι ακόμη γνωστό, καθώς το Υπουργείο Υποδομών δεν δίνει τα στοιχεία ούτε στη Βουλή, παρότι ζητήθηκαν. Γιατί άραγε;